[opracowano na dzień 20 września 2013]

Co rozumiemy przez umowę autocasco?

Jest to umowa ubezpieczenia komunikacyjnego zawierana dobrowolnie, która najczęściej obejmuje odpowiedzialność ubezpieczyciela za szkody polegające na zniszczeniu, uszkodzeniu, utracie pojazdu ubezpieczonego (np. kolizja drogowa z winy ubezpieczonego, kradzież pojazdu).

Co powinna określać umowa autocasco?

Umowa autocasco powinna określać:

1/ za jakie zdarzenia ponosi odpowiedzialność ubezpieczyciel;

2/ kiedy odpowiedzialność ubezpieczyciela jest wyłączona, np. kiedy pojazd prowadził kierowca nieposiadający uprawnień do kierowania pojazdem; kiedy szkoda powstała w wyniku rażącego niedbalstwa ubezpieczonego;

3/ jaka jest suma ubezpieczenia i jaką składkę winien uiszczać ubezpieczony;

4/ jakie obowiązki ciążą na ubezpieczonym, np. w zakresie zgłoszenia szkody;

5/ w jaki sposób będzie obliczana wysokość odszkodowania, w tym kwestia podatku VAT;

6/ kiedy ubezpieczyciel może przyjąć szkodę całkowitą.

Co to są ogólne warunki umowne?

Ogólne warunki umowne (w skrócie OWU) są wzorcem umownym i stanowią nieodłączny element każdej umowy ubezpieczenia. OWU w sposób szczegółowy określają warunki umowy i wiążą ubezpieczonego, jeżeli zostały mu doręczone przed zawarciem umowy.

OWU powinny być sformułowane jednoznacznie, tak aby nie pozostawiały żadnych wątpliwości co do treści umowy. W przypadku zapisów niejednoznacznych tłumaczy się je na korzyść konsumenta.

OWU nie mogą również zawierać klauzul niedozwolonych, a więc takich postanowień umownych, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Za klauzule niedozwolone nie mogą zostać uznane te postanowienia umowne, które zostały uzgodnione z konsumentem indywidualnie. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu, w szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy, zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Ubezpieczający rzadko ma rzeczywisty wpływ na treść OWU, a więc co do zasady stwierdzić można, że wystarczy wykazanie, że postanowienie OWU jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta, aby uznać je za klauzulę niedozwoloną.

Kiedy można kwestionować zapisy OWU AC?

Jeżeli ubezpieczyciel odmówił nam wypłaty odszkodowania albo wypłacił je w zaniżonej wysokości, powołując się na konkretne zapisy OWU AC, należy przeanalizować treść OWU, aby zakwestionować wszelkie niejednoznaczne zapisy i ewentualne klauzule niedozwolone, które są stosowane przez ubezpieczyciela.

Aktualnie najczęściej stosowaną klauzulą niedozwoloną, jest zastrzeganie w OWU, że wypłata odszkodowania przy wyborze metody kosztorysowej (bez faktur VAT) nastąpi w kwocie netto, a więc bez uwzględnienia podatku VAT.

Przedmiotową tematyką zajmował się wielokrotnie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów - prawomocne orzeczenia z dnia 23 października 2006 r. (sygn. akt XVII AmC 147/05), z dnia 10 czerwca 2008 roku (sygn. akt XVII AmC 300/07) oraz z dnia 5 marca 2009 r. (sygn. akt XVII 155/08). W tej sprawie wypowiadał się także Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów - decyzje Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 30 grudnia 2009 r., nr RWR 41/2009 oraz z dnia 28 grudnia 2010 r., nr DDK-22/2010.

W związku z powyższym, jeżeli ubezpieczyciel wypłaci konsumentowi odszkodowanie bez podatku VAT, powołując się na odpowiednie postanowienie umowne, to konsumentowi przysługuje prawo do dochodzenia zapłaty podatku VAT na drodze sądowej. W takim postępowaniu sądowym konsument powinien powoływać się na fakt, że postanowienie OWU stanowi klauzulę niedozwoloną, nawet jeżeli nie zostało jeszcze wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych, albowiem abuzywność (niedozwolony charakter) klauzuli może stwierdzić sąd w trakcie każdego postępowania sądowego, w ramach kontroli incydentalnej.

Z rejestrem klauzul niedozwolonych można zapoznać się na stronie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.