Jest to chyba powiedzenie, które zna każdy. Wynika ono z tego, że często dużo łatwiej jest uzyskać rozwód niż pozbyć się wspólnego kredytu.

W pierwszej kolejności podkreślić muszę, że w sprawie o podział majątku wspólnego, Sądy dzielą tylko aktywa, czyli to co wchodzi w skład majątku (np. dom, mieszkanie, oszczędności), a nie pasywa (np. kredyt hipoteczny, inne długi). Sąd zatem nigdy nie określi w postanowieniu, który z małżonków przejmie kredyt.

Możliwość przejęcia kredytu przez jednego małżonka uzależniona jest od dobrej woli banku, który musi wyrazić zgodę na takie przejęcie, a przy standardowych zarobkach Polaków zdarza się to rzadko, gdyż przeważnie jeden małżonek nie posiada zdolności kredytowej. Czasami możliwe jest przejęcie kredytu przez małżonka z pomocą np. rodziców.

Jest to oczywiście sytuacja kłopotliwa, jeżeli jeden z małżonków opuszcza mieszkanie przejęte przez drugiego małżonka, a wciąż pozostaje zobowiązany do spłaty kredytu.

Sądy przez lata wypracowały takie rozwiązanie, że co prawda przy rozliczeniu małżonków Sąd nie bierze pod uwagę samego kredytu, ale bierze pod uwagę obciążenie hipoteczne do wysokości kredytu pozostałego do spłaty, a więc małżonek opuszczający mieszkanie uzyskuje spłatę pomniejszoną o swoją połowę zobowiązania kredytowego, a drugi małżonek zobowiązuje się do samodzielnej dalszej spłaty kredytu.

Ostatnio jednak Sąd Najwyższy wypowiedział się o nieprawidłowości tej metody rozliczenia, wskazując w postanowieniu z dnia 26 stycznia 2017 roku (I CSK 54/16), że:

W postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu ustawowej wspólności majątkowej sąd – ustalając wartość wchodzącego w skład majątku wspólnego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, obciążonego hipoteką zabezpieczającą udzielony małżonkom kredyt bankowy – uwzględnia wartość rynkową tego prawa, z pominięciem wartości obciążenia hipotecznego.

(…) hipoteka obciążająca nieruchomość byłych małżonków będących zarówno dłużnikami osobistymi, jak i dłużnikami rzeczowymi banku (do chwili podziału) nie ma wpływu na wartość rynkową nieruchomości, przyjmowaną przez sąd za podstawę ustalenia wysokości spłaty lub dopłaty należnej drugiemu małżonkowi, który nie otrzymuje nieruchomości lub prawa do lokalu. Podział majątku wspólnego, w tym przyznanie prawa do lokalu jednemu z małżonków, nie rzutuje bowiem w jakikolwiek sposób na utrzymywanie się solidarnego i osobistego zobowiązania obojga małżonków do spłaty kredytu także po dokonaniu podziału majątku wspólnego.

W uzasadnieniu Sąd Najwyższe dodatkowo wskazał:

Podział dotyczy jednak wspólnego majątku, a więc interesów majątkowych, które mogą być regulowane przez małżonków w sposób umowny. Małżonkowie mogą zbyć nieruchomość lub prawo do lokalu wspólnie i w porozumieniu na wolnym rynku i z uzyskanej ceny zaspokoić dług hipoteczny, dokonując podziału pozostałej kwoty między siebie, ewentualnie wynegocjować z bankiem (wierzycielem hipotecznym) stosowną zmianę umowy kredytowej, pociągającą za sobą przykładowo zwolnienie jednego z małżonków z długu, co upoważniałoby do obniżenia spłaty należnej zwolnionemu z długu małżonkowi w sytuacji, w której małżonek otrzymujący nieruchomości ponosiłby odpowiedzialność osobistą i rzeczową za dług zabezpieczony hipotecznie. Decydując się na sądowy podział majątku wspólnego, małżonkowie muszą liczyć się z konsekwencjami regulacji tego postępowania przez obowiązujące normy prawa materialnego i procesowego, czego egzemplifikacją jest sposób rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Podsumowując, Sąd Najwyższy uznał, że w sprawach o podział majątku wspólnego, Sąd w ogóle nie powinien brać pod uwagę zobowiązania kredytowego czy też obciążenia hipotecznego. Zasugerował również, że jeżeli strony chcą rozwiązać problem kompleksowo, to powinny sięgnąć po ugodowe i pozasądowe formy dokonania podziału majątku wspólnego.

Po tej analizie możemy uznać, że rzeczywiście utrwalone powiedzenie o większej sile węzła kredytowego niż małżeńskiego, jest prawdziwe.