Wielu z nas pewnie nie raz spotkała sytuacja, że ktoś pisał na nasz temat nieprawdziwe informacje, przez które mieliśmy kłopoty, nieprzyjemności lub po prostu sprawiły one nam przykrość. Poczucie anonimowości, jakie daje Internet, sprzyja rozlewaniu się krytyki wszytkich i wszystkiego, podawaniu nieprawdziwych, często krzywdzących i obraźliwych opinii w przekonaniu, że ich autorstwo nigdy nie zostanie ujawnione. Pamiętajmy, że takie zachowania nie są bezkarne, a ich sprawcy powinni być świadomi ich konsekwencji.

HEJTERZY

Słownik języka polskiego definiuje pojęcie hejtera następująco: hejter to osoba, która publicznie wyraża swoją niechęć lub nienawiść w stosunku do kogoś (zazwyczaj wykorzystując zasoby internetowe, np. fora, portale społecznościowe, fanpage'e).

WOLNOŚĆ SŁOWA

Każdy z nas ma prawo do wyrażania swojej opinii i korzystania z wolności słowa, np. gdy padliśmy ofiarą nieuczciwego mechanika samochodowego, mamy prawo do wyrażenia swojego zdania. Tylko pamiętajmy, że powinno to mieścić się w granicach uczciwej krytyki, która jest oparta na faktach, jest uzasadniona i opisuje rzeczywistość taką, jaka ona jest i następuje z poszanowaniem godności innej osoby.

W graniach dozwolonej krytyki mieści się przede wszystkim opinia, która nie poddaje się analizie pod kryterium prawda/fałsz. Po wizycie w restauracji możemy wystawić opinię określającą: czy nam smakowało czy nie, czy wystrój wnętrza nam się podobał czy nie, czy kelnerka była miła czy nie, itd.

DOBRA OSOBISTE

Zgodnie z art. 23 Kodeksu cywilnego dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Katalog wymienionych dóbr nie ma charakteru zamkniętego, gdyż dobrami osobistymi człowieka są również te nie wymienione powyżej, jak na przykład pamięć po osobie zmarłej.

Art. 24 Kodeksu cywilnego natomiast określa konsekwencje bezprawnego działania naruszającego dobra osobiste, określa czego możemy żądać, i stanowi następująco:

Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.

WIZERUNEK

Wizerunek to dobro chronione przez prawo autorskie, Kodeks Cywilny oraz Kodeks Karny.

Zgodnie z kodeksem karnym (art. 190a) kto, podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek lub inne jej dane osobowe w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Zgodnie z art. 81 ust. 1 Prawa Autorskiego rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. W przypadku braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie. Zgodnie z ust. 2 tego artykułu zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku:

• osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych;

• osoby stanowiącej jedynie drobny element całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.

PRAWO DO PRYWATNOŚCI

Prawo do prywatności jest bardzo szerokim pojęciem. Naruszeniem prawa do prywatności jest na przykład opublikowanie w Internecie prywatnych wiadomości SMS, korespondencji e-mailowej, informacji o relacjach pozamałżeńskich, opisywanie pożycia intymnego, podanie informacji o dochodach (długach).

Zgodnie z art. 47 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym.

DOBRE IMIĘ

Przez dobre imię rozumiemy obraz danego człowieka w oczach innych ludzi. Jego naruszenie wiąże się przede wszystkim z prezentowaniem nieprawdziwych informacji, szkalowaniem, obrażaniem, podawaniem fałszywych informacji o życiu prywatnym pokrzywdzonego. Często hejter nie podaje imienia i nazwiska danej osoby. Ofiara może dochodzić swoich praw, jeżeli można ustalić, że chodziło właśnie o nią.

Zgodnie z art. 30 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.

WALKA Z HEJTEM

Kodeks karny wskazuje także na dwa przestępstwa, które mogą wyniknąć z hejtu:

- znieważenie (art. 216 Kodeksu karnego) polega na obrażeniu innej osoby lub na ubliżającym wobec danej osoby zachowaniu,

- zniesławienie (art. 212 Kodeksu karnego) polega na pomawianiu innych, czyli stawianiu im bezpodstawnych zarzutów, oskarżaniu o takie postępowanie lub właściwości, które mogą doprowadzić do poniżenia pomawianego w opinii publicznej lub może narazić go na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności.

Co możemy zrobić?

W pierwszej kolejności właściciele serwisów społecznościowych, forum internetowego, stron internetowych, mają jasno sprecyzowany regulamin, wskazujący na prawa i obowiązki użytkowników, a zwłaszcza wskazują co jest niedopuszczalne.

Właściciele portali mogą usuwać niestosowne wpisy, wykluczać osobę nie stosującą się do regulaminu i blokować numer IP lub adres e-mail, spod którego przychodziły dotychczasowe wpisy.

W przypadku stron internetowych, osoby pokrzywdzone obraźliwymi słowami, mogą skontaktować się z właścicielem portalu, żądając usunięcia szkalujących wpisów, stosownie to argumentując. Możemy poprosić o usunięcie wpisu również jego autora.

Jeżeli takie działania nie przyniosą porządanego efektu, możemy skierować sprawę na drogę prawną.

Mamy do wyboru drogę karną i drogę cywilną. O drodze karnej była już mowa, gdy opisywałam przestępstwo znieważenia i pomówienia na blogu. W przypadku drogi cywilnej przysługuje nam prawo wniesienia pozwu o ochronę dóbr osobistych i sformułowania roszczeń wyżej wskazanych, a wynikajacych z art. 24 Kodeksu cywilnego.

Możemy wytoczyć powództwo zarówno autorowi szkalujących wpisów, jak i administratorowi strony internetowej, jeżeli nie chciał usunąć wpisów. Tu będzie konieczne wskazanie danych sprawcy hejtu, ale uzyskanie samodzielnie jego nazwiska czy adresu jest wręcz niemożliwe.

Można w tym celu złożyć skargę na policji wraz z wnioskiem o ustalenie przez policję danych osobowych. Jako podstawę prawną należy wskazać art. 488 KPK. Możemy również zwrócić się do właściciela strony internetowej o udostępnienie adresu e-mail lub numeru IP. Jeżeli administrator odmówi, zasłaniając się ustawą o ochronie danych osobowych, to możemy wystąpić do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, który może wydać decyzję administracyjna nakazującą administratorowi danych wskazanie danych hejtera i ich udostępnienie pokrzywdzonemu. Jeżeli GIODO odmówi to można skierować skargę do sądu administracyjnego.

Procedury są dość długie i wiele osób już na początku drogi się poddaje. Zjawisko hejtu jest jednak coraz powszechniejsze i dzięki temu pojawia się dość obszerne orzecznictwo.  Zachodzące zmiany ułatwiają dochodzenie swoich praw, więc warto zawalczyć o ochronę swojego dobrego imienia, korzystając z profesjonalnej pomocy prawnej.